بررسی تاثیر شوک های نفتی بر رفتار مخارج دولت در اقتصاد ایران با استفاده از رهیافت خودرگرسیون برداری (var)

در این مطالعه به بررسی اثر شوک درآمدهای نفتی بر مخارج دولت ایران پرداخته شده است. هزینه پایین استخراج نفت و افزایش قیمت جهانی نفت، به خصوص در سال های اخیر، هزینه زیادی برای دولت ایران در برداشته است. این مطالعه با هدف اختصاص درآمدهای نفت در دسته بندی های مخارج مختلف (نظامی، تامین اجتماعی، آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر، بهداشت و درمان)، در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته است. فشارهای بین المللی اخیر از طریق تحریم های مختلف اقتصادی با توجه به برنامه هسته ای ایران به منظور محدود کردن امکانات سرمایه گذاری در صنعت انرژی ایران و محدود کردن صادرات نفت ایران، ایجاد شده است. سوال اصلی دراین زمینه بود که تا چه حد شوک درآمدهای نفتی، صادرات نفت ایران را در دسته بندی های مخارج مختلف دولت ایران تحت تاثیر قرار داده است و آیا شوک ها تحت تاثیر زیاده خواهی های نظامی دولت ایران هستند و یا اینکه آنها تحت تاثیر امور اجتماعی دولت، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر، تامین اجتماعی هستند. برای پاسخ به این سوال مهم، ما از مدل نامحدود var استفاده کرده ایم و از توابع ضربه پاسخ (irf) و آنالیز تجزیه واریانس با استفاده از داده های سالانه از سال 1344-1388 برآورد کرده ایم. توابع ضربه پاسخ (irf) اثرات ناشی از انحراف معیار بر ارزش های جاری درآمدهای حاصل از صادرات نفتی و ارزش های جاری و آتی مخارج بهداشت و درمان، نظامی، تامین اجتماعی، آموزش و پرورش و فرهنگ دولت را بررسی کرده است. نتایج نشان می دهد که مخارج نظامی و تامین اجتماعی دولت پاسخ مثبت و آماری مهمی به شوک درآمدهای نفتی (یا قیمت نفت) دارند. دیگر مخارج اجتماعی دولت ایران پاسخ قابل توجهی به شوک های نفتی نشان نمی دهند. همچنین حساسیت بالای تلاش های نظامی ایران را، به شوک های منفی غیرمنتظره نشان می دهد. پیامدهای سیاست از این نتایج، مستقیم هستند. تحریم ها با هدف محدود کردن ظرفیت صادرات نفتی دولت ایران و در نتیجه درآمد حاصل از صادرات نفت می تواند بر مخارج نظامی ایران اثر داشته باشد و بر مخارج آموزش و پرورش، بهداشت و درمان و فرهنگ تاثیر نداشته باشد. واژه های کلیدی: درآمدهای نفتی، مخارج دولتی، مدل var